Nhắc đến Tết, người ta thường nghĩ ngay đến hình ảnh của Tết Nguyên đán với bánh chưng, pháo hoa và những phong tục mang đậm màu sắc châu Á. Tuy nhiên, ở Nhật Bản, quốc gia duy nhất tại châu Á, người dân lại đón Tết theo lịch Dương. Điều này khiến Nhật Bản trở thành một điểm nhấn văn hóa độc đáo và thú vị trong khu vực.
Hành Trình Chuyển Đổi từ Tết Nguyên Đán Sang Tết Dương Lịch
Trước năm 1873, Nhật Bản vẫn đón Tết Nguyên đán giống như các nước láng giềng châu Á khác. Tuy nhiên, vào thời kỳ Minh Trị Duy Tân, đất nước đã có một bước chuyển mình mạnh mẽ để hiện đại hóa và hội nhập với phương Tây. Việc thay đổi từ Tết Âm lịch sang Tết Dương lịch là một trong những quyết định quan trọng của giai đoạn này.
- Lý do chính trị và văn hóa: Nhật Bản muốn thoát khỏi ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa Trung Hoa, đặc biệt khi Tết Nguyên đán được coi là ngày lễ truyền thống gắn liền với Trung Quốc. Điều này giúp quốc gia khẳng định bản sắc riêng trong khu vực.
- Lý do kinh tế và thực tiễn: Việc đồng bộ hóa lịch làm việc và các ngày lễ với phương Tây giúp Nhật Bản thuận lợi hơn trong giao thương và hợp tác quốc tế.
Tết Dương Lịch ở Nhật Bản Ngày Nay
Ngày 1 tháng 1 hàng năm, Tết Dương lịch (shōgatsu) trở thành dịp lễ quan trọng nhất trong năm đối với người Nhật. Khác với không khí sôi động của Tết Nguyên đán ở các nước khác, Tết Dương lịch ở Nhật mang đậm nét yên bình và gắn kết gia đình.
- Phong tục chào đón năm mới:
- Dọn dẹp nhà cửa: Người Nhật tin rằng việc dọn dẹp sạch sẽ trước Tết sẽ giúp đón thần linh và may mắn vào nhà.
- Trang trí kagami mochi và kadomatsu: Đây là những vật phẩm truyền thống mang ý nghĩa cầu mong sức khỏe và sự thịnh vượng.
- Các hoạt động trong dịp Tết:
- Viếng đền thờ: Đầu năm mới, người dân thường đi đến các ngôi đền hoặc chùa để cầu mong sức khỏe, hạnh phúc và tài lộc cho cả năm. Hoạt động này được gọi là hatsumode.
- Gửi thiệp chúc mừng năm mới (nengajo): Đây là cách người Nhật bày tỏ sự quan tâm và gửi gắm lời chúc tốt đẹp đến người thân, bạn bè và đồng nghiệp.
- Món ăn truyền thống: Osechi ryori là một tập hợp các món ăn đặc biệt được chuẩn bị kỹ lưỡng, mỗi món mang một ý nghĩa tốt lành, chẳng hạn như trường thọ, thịnh vượng và sức khỏe.
- Thời gian sum họp gia đình:
Người Nhật coi Tết Dương lịch là dịp quý báu để quây quần bên gia đình. Không khí ấm cúng và tĩnh lặng đặc trưng của ngày Tết Nhật Bản là sự khác biệt lớn so với sự náo nhiệt của các nước láng giềng.
Nhật Bản – Sự Giao Thoa Giữa Truyền Thống và Hiện Đại
Việc đón Tết Dương lịch không chỉ phản ánh tinh thần hiện đại hóa của Nhật Bản mà còn cho thấy sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa phương Đông và phương Tây. Dù không còn giữ lại Tết Nguyên đán, Nhật Bản vẫn duy trì nhiều nét văn hóa truyền thống trong ngày lễ đầu năm, tạo nên một phong cách Tết riêng biệt và đặc sắc.
Nhật Bản không chỉ là đất nước mặt trời mọc mà còn là nơi hội tụ những giá trị độc đáo, nơi truyền thống được bảo tồn một cách sáng tạo để thích nghi với thời đại. Tết Dương lịch ở Nhật không chỉ đơn thuần là thời điểm khởi đầu năm mới, mà còn là dịp để mỗi người tìm về với giá trị cốt lõi: gia đình, sự biết ơn và hy vọng.